રક્ષાબંધનનું મહત્ત્વ અને ઉજવણી

ભારત એક તહેવારોનું દેશ છે, જ્યાં દરેક તહેવારનાં પાછળ એક સંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક મૂલ્ય છુપાયેલું છે. રક્ષાબંધન પણ એવો જ એક પવિત્ર તહેવાર છે, જે ભાઈ અને બહેનના પ્રેમ, કૃતજ્ઞતા અને રક્ષણના બંધનનું પ્રતીક છે.

રક્ષાબંધનનો અર્થ શું છે?

‘રક્ષાબંધન’ શબ્દનું અર્થઘટન કરીએ તો, ‘રક્ષા’ એટલે રક્ષણ અને ‘બંધન’ એટલે બંધાઈ. એટલે કે, રક્ષાબંધન એ એવો તહેવાર છે, જેમાં બહેન પોતાનો ભાઈ તેની રક્ષા કરે એ માટે માથે રાખડી બાંધે છે અને ભાઈ તેનું જીવનભર રક્ષણ કરવાનો વચન આપે છે.

રક્ષાબંધનનો ઈતિહાસ અને પૌરાણિક કહાણીઓ

• દ્રૌપદી અને શ્રીકૃષ્ણ: મહાભારતમાં ઉલ્લેખ આવે છે કે દ્રૌપદીએ શ્રીકૃષ્ણને રાખડી બાંધી હતી, ત્યારે ભગવાને વચન આપ્યું કે જ્યાં પણ તું મારે જરૂર પડે ત્યાં હું હંમેશાં ઉપસ્થિત રહીશ.
• રાણી કર્ણાવતી અને હુમાયું: રાજપૂત રાણી કર્ણાવતીએ મુઘલ શાસક હુમાયૂને રાખડી મોકલીને મદદ માગી હતી અને હુમાયૂએ તે યોધ્ધા તરીકે તેનું રક્ષણ કર્યું.
• સંતોષમતી અને યમરાજ: એક વાર યમરાજને તેનું જીવન ટાળવા માટે યમના એ તેને રાખડી બાંધી હતી, જે બાદ યમરાજે યમના માટે દરેક વર્ષમાં રક્ષાબંધન ઉજવવાનું વચન આપ્યું.

રક્ષાબંધન કેવી રીતે ઉજવાય છે?

રક્ષાબંધન વિશેષ રૂપે શ્રાવણ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવાય છે. આ દિવસે, બહેનો તેમના ભાઈઓના હાથ પર રાખડી બાંધે છે, તિલક કરે છે અને મીઠાઈ ખવડાવે છે. તેના બદલામાં ભાઈ પણ બહેનને ભેટ આપે છે અને તેને દરેક મુશ્કેલીમાંથી બચાવવાનો વચન આપે છે.

આજના સમયમાં રક્ષાબંધન

આજના ડિજિટલ યુગમાં જ્યાં ભાઈ-બહેન કદાચ ભિન્ન શહેર કે દેશમાં રહે છે, ત્યારે પણ રક્ષાબંધન ઓનલાઈન ગિફ્ટ અને રાખડી દ્વારા ઉજવાય છે. વોટ્સએપ, વીડિયો કોલ અને કુરિયર દ્વારા બહેનો પોતાના પ્રેમનો સંદેશ ભાઈ સુધી પહોંચાડે છે.

રક્ષાબંધનના શુભ સંદેશા અને સંસ્કૃત શ્લોક

• “રક્ષાબંધન એ પ્રેમનું પાવન બંધન છે.”
• “ભાઈનું રક્ષણ બહેનના આશીર્વાદથી મજબૂત બને છે.”
• संस्कृत શ્લોક:
  રક્ષાબંધનમિત્યેતન્
  બહ્યસ્નેહસ્નુતઃ ભરમ્।
  ભવદુઃખહરણં યેન,
  રક્ષાબંધનમોચ્યતે॥

નિષ્કર્ષ

રક્ષાબંધન એક તહેવારથી વધુ છે – તે સંબંધોનું ઉત્સવ છે. આજના વ્યસ્ત જીવનમાં ભાઈ-બહેન વચ્ચેનો પ્રેમ, લાગણી અને જવાબદારી આ તહેવાર દ્વારા પુનઃ યાદ અપાય છે. આપણું સંસ્કાર, સંબંધી ભાવનાઓ અને કૃતજ્ઞતાનું ભાવ પણ એમાં સમાયેલું છે.

તમને અને તમારા પરિવારને રક્ષાબંધનની હાર્દિક શુભેચ્છાઓ!