ગણપતિનું મહત્ત્વ : ગણેશ ચતુર્થીનો ઇતિહાસ, ઉજવણી અને રસપ્રદ તથ્યો

 

ગણપતિનું મહત્ત્વ – ગણેશ ચતુર્થી

ભારત એક ધાર્મિક પરંપરાઓથી સમૃદ્ધ દેશ છે. અહીં દરેક તહેવારનો પોતાનો આગવો અર્થ અને સંદેશ છે. તેમામાંથી એક મહત્વનો તહેવાર છે ગણેશ ચતુર્થી, જેને વિનાયક ચતુર્થી પણ કહેવાય છે. આ દિવસે લોકો ઘરમાં તથા જાહેર સ્થળોએ વિઘ્નહર્તા ભગવાન ગણેશજીની સ્થાપના કરીને તેમની આરાધના કરે છે.

ગણપતિનું મહત્વ

• વિઘ્નહર્તા : ભગવાન ગણેશને વિઘ્નો દૂર કરનાર દેવતા તરીકે માનવામાં આવે છે. કોઈપણ શુભ કાર્યની શરૂઆત પહેલા તેમની પૂજા કરવી એ પ્રાચીન પરંપરા છે.
• બુદ્ધિ અને વિદ્યા ના દેવતા : ગણેશજીને બુદ્ધિ, જ્ઞાન અને વિદ્યા ના સ્વામી કહેવામાં આવે છે. વિદ્યાર્થીઓ તથા જ્ઞાન મેળવવા ઇચ્છુક લોકો ખાસ કરીને ગણપતિની પૂજા કરે છે.
• સફળતા અને સમૃદ્ધિના પ્રતીક : વ્યાપાર કે જીવનના કોઈપણ નવા કામની શરૂઆતમાં ગણેશજીનું સ્મરણ કરવાથી સફળતા પ્રાપ્ત થાય છે એવી માન્યતા છે.
• એકતાનું પ્રતિક : લોકમાન્ય ટિલકે બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન જાહેર ગણેશોત્સવની શરૂઆત કરી હતી જેથી લોકો એકતા સાથે ભેગા થઈને દેશભક્તિનો સંદેશ ફેલાવી શકે.

ગણેશ ચતુર્થી ઉજવણી

• ઘરમાં કે પંડાળમાં ગણપતિજીની સ્થાપના કરી મોડક અને લાડુનો ભોગ ધરવામાં આવે છે.
• ભક્તો ભજન, આરતી અને વિવિધ સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો દ્વારા આ તહેવાર ઉજવે છે.
• વિસર્જન સમયે “ગણપતિ બાપ્પા મોરિયા, આગળા વર્ષે તુ આવજ” ના નાદ સાથે ભગવાનને વિદાય આપવામાં આવે છે.

રસપ્રદ તથ્યો (Facts)

1. ગણેશજીને ૩૩ કરોડ દેવતાઓમાં પ્રથમ પૂજ્ય દેવતા માનવામાં આવે છે.
2. પ્રાચીન ગ્રંથો અનુસાર મહાભારતની રચના વ્યાસમુનિએ ગણેશજીને લેખક બનાવીને કરાવી હતી.
3. ગણેશજીનું મનપસંદ ભોજન મોડક છે, તેથી ગણેશ ચતુર્થીએ મોડક ખાસ બનાવવામાં આવે છે.
4. લોકમાન્ય બાલ ગંગાધર ટિલકે 1893માં પ્રથમ વખત જાહેર ગણેશોત્સવની શરૂઆત કરી હતી.
5. ગણપતિજીના ચૂહાને વાહન માનવામાં આવે છે, જે નમ્રતા અને વિવેકનું પ્રતિક છે.
6. ભારત ઉપરાંત નેપાળ, મોરિશિયસ, થાઈલેન્ડ અને ઇન્ડોનેશિયા જેવા દેશોમાં પણ ગણેશ ચતુર્થી ઉજવાય છે.

નિષ્કર્ષ

ગણેશ ચતુર્થી માત્ર ધાર્મિક તહેવાર જ નથી, પણ એ આપણને શ્રદ્ધા, એકતા, સંસ્કૃતિ અને સમાજસેવાનો પાઠ પણ શીખવે છે. ભગવાન ગણેશજીનું સ્મરણ જીવનમાં આવેલા દરેક વિઘ્નો દૂર કરીને સફળતા અને સુખ-શાંતિ આપે છે.